Đảo Phú Quốc là một địa điểm du lịch hấp dẫn, nơi đây không chỉ mang đến cho du khách những bãi cát dài trắng mịn, nước biển trong xanh nhìn thấy tận đáy. Những món hải sản tươi ngon mà còn đậm đà hương vị mặn mà. Những con cá mòi của biển được bảo quản trong từng chai nước mắm để bạn mang về làm quà cho người thân và bạn bè và một địa điểm du lịch không thể bỏ qua khi đến Phú Quốc.
Làng nghề nước mắm ở Phú Quốc được hình thành và phát triển cách đây hơn 200 năm, do vùng biển quanh Phú Quốc có rất nhiều rong biển và sinh vật phù du làm thức ăn cho cá cơm nên Phú Quốc có nguồn cá cơm vô cùng phong phú Dương Đông và An Thới là hai nơi sản xuất nhiều nước mắm nhất trên đảo. Có những gia đình làm nước mắm từ cha truyền con nối và duy trì danh tiếng từ đời này sang đời khác.
Ở đây, các cơ sở sản xuất nước mắm không được gọi là lò hay vựa mà là nhà thùng. Giờ đây, nghề làm nước mắm ở đảo Phú Quốc trở thành di sản văn hóa phi vật thể của quốc gia. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu cụ thể những thông tin về nghề làm nước mắm trở thành di sản văn hóa phi vật thể trong bài viết dưới đây nhé.
Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia nghề thủ công truyền thống
Bộ VHTTDL vừa có quyết định đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Nghề thủ công truyền thống, Tri thức dân gian đối với Nghề làm nước mắm ở Phú Quốc.
Nghề làm nước mắm ở Phú Quốc thuộc địa bàn phường Dương Đông và phường An Thới, TP.Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang. Theo thống kê, trên địa bàn hiện có 57 nhà thùng nước mắm. Trong đó có 55 nhà thùng là hội viên của Hội Sản xuất nước mắm Phú Quốc. Tập trung phần lớn ở Dương Đông với 52 nhà thùng. An Thới có 5 nhà thùng. Tất cả các nhà thùng vẫn duy trì việc sản xuất nước mắm theo quy trình truyền thống từ trước đến nay.
Di sản Nghề làm nước mắm ở Phú Quốc
Theo hồ sơ di sản Nghề làm nước mắm ở Phú Quốc. Từ năm 1939 nghề chế biến nước mắm Phú Quốc được tổ chức thành tổ chức xã hội nghề nghiệp (Nghiệp đoàn). Cho đến nay đã được chính quyền quản lý, bảo hộ cho hoạt động nghề. Trở thành một nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống tạo ra nhiều giá trị về văn hóa và kinh tế cho xã hội. Từ năm 2000 đến nay, tổ chức này đã trở thành Hội Sản xuất nước mắm Phú Quốc và đã gắn kết các nhà thùng thành một tập thể nghề nghiệp hoạt động có tôn chỉ, mục đích, định hướng để bảo tồn và phát huy giá trị của nghề vươn ra tầm thế giới.
Bộ Khoa học và Công nghệ cấp văn bằng quốc gia bảo hộ
Với những giá trị truyền thống, nước mắm Phú Quốc đã được Cục Sở hữu trí tuệ. Bộ Khoa học và Công nghệ cấp văn bằng quốc gia bảo hộ chỉ dẫn địa lý vào năm 2001. Tỉnh Kiên Giang đã ban hành các chính sách quản lý và sử dụng chỉ dẫn địa lý Phú Quốc. Nhằm quản lý chất lượng nước mắm truyền thống, truy xuất nguồn gốc, nhãn hàng hóa sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý Phú Quốc.
Ban Kiểm soát tên gọi xuất xứ nước mắm Phú Quốc được thành lập vào năm 2005 để thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát việc quản lý. Điều hành thực hiện qui trình sản xuất nước mắm mang tên gọi xuất xứ Phú Quốc của các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh sản phẩm nước mắm Phú Quốc theo qui định.
Nước mắm Phú Quốc đã được Ủy ban châu Âu cấp văn bằng bảo hộ
Ngày 8.10.2012, nước mắm Phú Quốc đã được Ủy ban châu Âu cấp văn bằng bảo hộ tên gọi xuất xứ địa lý. Là sản phẩm đầu tiên của Việt Nam được bảo hộ trên thị trường của các nước thuộc EU. Sản phẩm nước mắm sản xuất, đóng chai tại TP Phú Quốc. Đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể về chất lượng. Quy trình sản xuất phải theo chuỗi và được truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Mới được phân phối vào thị trường EU với tên gọi xuất xứ “Phú Quốc”. Một trong những tiêu chuẩn đó là cá làm mắm phải là cá cơm. Đồng thời ướp muối ngay trên tàu khi vừa đánh bắt. Thùng ủ phải là thùng gỗ bời lời, vên vên… Thời gian ủ chượp 12-18 tháng hoàn toàn tự nhiên. Không cho bất cứ chất gì vào.
Một di sản có giá trị rất lớn cả về lịch sử văn hóa và kinh tế
Dù đang phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức, cạnh tranh trên thị trường. Nhưng có thể nói rằng Nghề làm nước mắm ở Phú Quốc. Là một di sản có giá trị rất lớn cả về lịch sử văn hóa và kinh tế. Nghề đã góp phần giải quyết việc làm, ổn định cuộc sống cho lao động nghề làm nước mắm. Vừa nâng cao đời sống Nhân dân, đóng góp một phần vào ngân sách địa phương. Thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng công nghiệp hóa. Sản phẩm đáp ứng ngày càng cao nhu cầu của người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Có xu hướng sử dụng sản phẩm sạch, sản phẩm truyền thống.
Nước mắm Phú Quốc đặc biệt không quá mặn, không ngọt vị đường. Mà ngọt từ chất đạm cá, mùi vị thơm nhẹ không quá nồng đậm như nước mắm vùng miền Bắc và miền Trung. Từ nước mắm nguyên chất, người dân Phú Quốc sáng tạo ra hàng chục loại nước mắm khác nhau dùng cho từng loại thức ăn khác nhau. Đối với người dân Phú Quốc, nước mắm Phú Quốc không chỉ là món ăn, là gia vị. Mà còn được xem là “linh hồn”. Là sản phẩm chính tạo nên sự nổi tiếng của Phú Quốc. Ngoài ra, đó còn là một phần của lịch sử, của văn hóa. Hàm chứa những tri thức dân gian. Thể hiện đậm nét cốt cách, đặc trưng văn hóa của cư dân xứ đảo.
